Ελάχιστα είναι τα χιλιόμετρα που χωρίζουν την πόλη της της Καστοριάς, από το μικρό παραλίμνιο χωριό, το Δισπηλιό, όπου έχει δημιουργηθεί ένα ‘δείγμα’ κανονικών διαστάσεων που αναπαριστά τον Νεολιθικό Λιμναίο Οικισμό. Παρκάρεις στον εξωτερικό χώρο και αφού διασχίσεις τον δρόμο που οδηγεί στον λιμναίο οικισμό μετά από ένα κατάφυτο λιβάδι αντικρύζεις οκτώ κατοικίες κατασκευασμένες από ξύλο και πηλό, -όπως κατασκευάζονταν σ’ εκείνα τα χρόνια- από τους προϊστορικούς ψαράδες, γεωργούς, κτηνοτρόφους και κυνηγούς. Οι κατοικίες είναι τοποθετημένες πάνω σε ξύλινη κατασκευή -σαν μεγάλη εξέδρα- ενώ κάτω από αυτές στέκουν ακίνητα τα νερά της λίμνης και οι καλαμιές, μέχρι να φυσήξει το πρώτο αεράκι.
Ο Οικισμός εντοπίστηκε το 1932, όταν η στάθμη της λίμνης κατέβηκε και φάνηκαν στην επιφάνεια του νερού κάποιοι πάσσαλοι που δημιούργησαν και τα πρώτα ερωτηματικά για το πώς βρέθηκαν σ’ εκείνο το σημείο. Περίπου τριάντα χρόνια αργότερα, το 1965, η στάθμη της λίμνης κατέβηκε πάλι και βγήκαν ξανά στην επιφάνεια εκατοντάδες πάσσαλοι οι οποίοι στάθηκαν αφορμή για να αποκαλυφθεί ο λιμναίος οικισμός της Νεολιθικής Εποχής, περίπου της έκτης χιλιετίας προ Χριστού, όπου στην περιοχή αναπτύχθηκε σπουδαίος πολιτισμός. Το 1992 ξεκίνησαν οι ανασκαφές και σιγά σιγά δημιουργήθηκε η αναπαράσταση του οικισμού.
Τον αρχαιολογικό χώρο μπορείτε να τον επισκεφθείτε τις καθημερινές αλλά και τις αργίες από τις 9:00-17:00. Εφόσον το επιθυμείτε υπάρχει πρόγραμμα ενημέρωσης επισκεπτών ανά 30 λεπτά, ξεκινώντας από τις 9:00 το πρωί.
